Mantelzorgers beter verzekerd dan gemeenten vertellen
Om in kaart te brengen wat de positie van mantelzorgers is binnen de gemeentelijke vrijwilligersverzekeringen, deed het Aansprakelijkheidsverzekering Informatie Centrum (A.I.C.) onderzoek onder alle 388 gemeenten van Nederland. 383 gemeenten gaven aan te beschikken over een vrijwilligersverzekering, 5 gemeenten konden geen uitsluitsel geven over de aanwezigheid van een vrijwilligersverzekering.
Uit het onderzoek blijkt dat 78% van de gemeenten onvolledige of foutieve informatie geeft over de aansprakelijkheidsverzekering van mantelzorgers. Hierdoor wordt het mantelzorgers extra lastig gemaakt om een beroep te doen op de aansprakelijkheidsverzekering.
Verzekeraars verzekeren mantelzorgers ook mee op aansprakelijkheid
Omdat het merendeel van de gemeentelijke websites suggereren dat mantelzorgers niet verzekerd zijn voor aansprakelijkheid, heeft het A.I.C. uitgezocht wat nu de daadwerkelijke situatie is. Keer op keer bleek dat mantelzorgers gewoon zijn meeverzekerd op het onderdeel aansprakelijkheid via de vrijwilligerspolis van de gemeente.
78% van de gemeenten biedt verouderde, onvolledige of onjuiste informatie
Zeker 277 gemeenten (ca. 71%) hebben hun vrijwilligers en mantelzorgers verzekerd via de vrijwilligersverzekering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De ‘VNG vrijwilligersverzekering’ is ondergebracht bij verzekeraar Centraal Beheer Achmea.
302 van de 388 gemeenten (78%) bieden verouderde, onvolledige of onjuiste informatie aan over de dekking van mantelzorgers voor de aansprakelijkheid. Veel gemeenten verwijzen naar oude brochures van de VNG, waarin staat dat mantelzorgers niet (of slechts gedeeltelijk) zijn meeverzekerd.
In deze oude brochures staat bijvoorbeeld heel duidelijk: “Uitgesloten zijn mantelzorgers.” terwijl dit niet het geval is.
Proces schadeaangifte niet altijd duidelijk
Er zijn ook gemeenten die wél op hun website aangeven dat er een verzekering is, maar die niet vermelden bij welke partij deze is afgesloten. De vrijwilliger of mantelzorger wordt in het geval van schade gevraagd een schadeformulier in te vullen, maar dit schadeformulier is niet op de gemeentelijke website terug te vinden. Het enige dat de vrijwilliger of mantelzorger in dat geval kan doen, is bellen met de gemeente.
Verwarrend
Al met al kan worden gesteld dat de vrijwilligersverzekering van de gemeenten uiterst verwarrend is qua informatievoorziening. Vaak is het niet duidelijk dat de gemeente haar mantelzorgers verzekerd heeft en in welke mate zij gedekt zijn, hoe schade kan worden aangegeven en wat dit betekent voor de eigen verzekering.
Mantelzorgers die benieuwd zijn naar hun dekking kunnen altijd het beste bellen met de gemeente én met de verzekeraar waarbij deze gemeente de vrijwilligersverzekering heeft afgesloten.
Achtergrond vrijwilligersverzekering vanuit gemeenten
Sinds 2008, het jaar waarin de overheid structureel geld vrijmaakte voor de vrijwilligersverzekering, is er veel veranderd in de positie van mantelzorgers binnen deze verzekering. Aanvankelijk werden mantelzorgers helemaal niet meeverzekerd. Omdat zij toch een belangrijke maatschappelijke taak vervullen, werden zij spoedig meeverzekerd op het onderdeel ‘ongevallen- en persoonlijke eigendommenverzekering’, maar nog niet op aansprakelijkheid.
Op dit moment is het echter zo dat mantelzorgers wel degelijk gratis zijn meeverzekerd via de aansprakelijkheidsverzekering voor vrijwilligers (AVV) van de VNG, met uitzondering van de verkeersaansprakelijkheid.
Toch staat de aansprakelijkheidsdekking voor mantelzorgers in 3 op de 4 gevallen niet op de website van de gemeente vermeld, noch in de polis waarnaar verwezen wordt. Zo verwijzen verschillende gemeenten naar een informatieve webpagina van de verzekeringsmaatschappij Raetsheren van Orden, waar mantelzorgers niet als verzekerden worden aangemerkt. Het blijkt echter dat sinds 1 januari 2016 mantelzorgers wel degelijk gratis zijn meeverzekerd, op zowel de ongevallen- en persoonlijke eigendommenverzekering als op de aansprakelijkheidsverzekering.
Slechts 81 van de 388 gemeenten bieden actuele informatie aan over de vrijwilligersverzekering.
Eigen aansprakelijkheidsverzekering stopzetten?
De dekking van de VNG vrijwilligersverzekering, maar ook die van andere verzekeraars, zoals Raetsheren van Orden, Aon of VGA, is een secundaire dekking. Dit betekent dat de eigen aansprakelijkheidsverzekering van de vrijwilliger of mantelzorger, of die van de instelling waarvoor hij of zij de activiteiten verricht, altijd voorgaat op de vrijwilligersverzekering van de gemeente. Het wordt daarom ook wel een ‘vangnet’ verzekering genoemd. De verzekeraars raden verzekerden aan om de eigen verzekering niet op te zeggen. Duidelijk is in ieder geval dat vrijwilligers én mantelzorgers tijdens het uitoefenen van het vrijwilligerswerk veel beter verzekerd zijn dan dat zij redelijkerwijs kunnen weten.
Gemeenten spreken elkaar tegen
Kunnen mantelzorgers of organisaties hun eigen aansprakelijkheidsverzekering opzeggen omdat zij als vrijwilliger of mantelzorger worden gedekt door de verzekering van de gemeente? Daarover verschillen de meningen.
De gemeente Amsterdam schrijft op haar website het volgende: “Zeg niet uw eigen verzekeringspolis op! De AVV is geen vervanging voor uw eigen WA- en ongevallenverzekering. De AVV geldt alleen in specifieke gevallen met betrekking tot het vrijwilligerswerk, de maatschappelijke stage of de mantelzorg, daar waar de eigen verzekering tekortschiet.”
Het is inderdaad de vraag hoe verstandig het opzeggen van de eigen aansprakelijkheidsverzekering is. Zeker in het geval van een secundaire gemeentelijke dekking is het raadzaam om goed na te gaan of de verzekerde wel genoeg verzekerd blijft indien hij of zij de aansprakelijkheidsverzekering opzegt. De vrijwilliger of mantelzorger kan namelijk tijdens het vrijwilligerswerk wel verzekerd zijn, maar hij is niet 24 uur per dag werkzaam als vrijwilliger. Daarom zullen er altijd momenten zijn waarop er geen sprake is van dekking vanuit de gemeentelijke vrijwilligersverzekering.
De gemeente Nieuwegein schrijft in haar brochure: “De verzekering heeft zo’n brede dekking, dat vrijwilligersorganisaties hun eigen verzekering kunnen opzeggen.” Andere gemeenten die net als Nieuwegein een verzekering bij de VNG hebben afgesloten geven dit advies niet. Zij benadrukken dat het om een secundaire dekking gaat en dat er gevallen zijn waarbij schade niet door de gemeentelijke verzekering wordt gedekt.
Gemeenten met een afwijkende vrijwilligersverzekering
Gemeenteambtenaren van bijvoorbeeld de gemeente Rotterdam hebben meermaals telefonisch aangegeven dat de gemeente géén vrijwilligersverzekering aanbiedt. Bij nader onderzoek blijkt dit niet te kloppen.
Gemeente Rotterdam is de enige gemeente zonder dekking voor mantelzorgers
Rotterdam biedt bijvoorbeeld via het gemeentelijk Assurantie Fonds (GAF) wél een verzekering aan, maar deze wordt niet automatisch verstrekt aan vrijwilligers. Vrijwilligersorganisaties moeten zich eerst aanmelden om in aanmerking te komen. Mantelzorgers in Rotterdam vallen niet onder de verzekering.
Het is opvallend dat de risicodrager van de verzekering bij het GAF Centraal Beheer Achmea is, dezelfde partij waarbij de VNG haar verzekering heeft afgesloten. Hoe vrijwilligers in Rotterdam de weg moeten vinden naar deze verzekering, is nog maar de vraag, aangezien geen van de gemeenteambtenaren die het A.I.C. sprak op de hoogte bleken te zijn van het bestaan hiervan. Noch konden zij enige informatie vinden over de verzekering. Onderaan een oude brochure van het GAF staan twee telefoonnummers waarop het GAF te bereiken is. Bij de zesde keer bellen werd er opgenomen. De contactpersoon was niet aanwezig. Het is onduidelijk waarom Rotterdam heeft gekozen voor deze verzekering in eigen beheer.
Ook Amsterdam en Utrecht hebben vrijwilligersverzekering in eigen beheer
Amsterdam heeft in eigen beheer een verzekering voor mantelzorgers afgesloten die zowel de ongevallen- en persoonlijke eigendommenverzekering als de aansprakelijkheidsverzekering voor de rekening neemt. Ook de gemeente Kampen maakt gebruik van deze vrijwilligersverzekering. Opvallend, aangezien Kampen niet tegen Amsterdam aan ligt.
Utrecht heeft tevens een verzekering in eigen beheer afgesloten (genaamd “De Domstadpolis”) en geeft aan dat deze verzekering dezelfde dekking biedt als de verzekering van de VNG.
| Provincie | Gemeenten met onvolledige informatie | Aantal gemeenten per provincie | Onbekend of informatie volledig is | % Gemeenten per provincie met goede informatie | % Gemeenten per provincie dat tekort schiet in informatie |
|---|---|---|---|---|---|
| Drenthe | 11 | 12 | 0 | 8.33 | 91.67 |
| Flevoland | 5 | 6 | 0 | 16.67 | 83.33 |
| Friesland | 19 | 24 | 1 | 16.67 | 79.17 |
| Gelderland | 43 | 54 | 1 | 18.52 | 79.63 |
| Groningen | 20 | 23 | 1 | 8.70 | 86.96 |
| Limburg | 26 | 33 | 0 | 21.21 | 78.79 |
| Noord-Brabant | 43 | 64 | 1 | 31.25 | 67.19 |
| Noord-Holland | 34 | 48 | 0 | 29.17 | 70.83 |
| Overijssel | 21 | 25 | 0 | 16 | 84 |
| Utrecht | 22 | 26 | 0 | 15.38 | 84.62 |
| Zeeland | 11 | 13 | 0 | 15.38 | 84.62 |
| Zuid-Holland | 47 | 60 | 1 | 20 | 78.33 |
| TOTAAL: | 302 | 388 | 5 | 18.11 | 77.84 |
De gemeenten zijn beoordeeld op de volgende punten:
- Correcte informatie over het bestaan van de vrijwilligersverzekering
- Correcte informatie over de ongevallen en persoonlijke eigendommenverzekering
- Correcte informatie over de aansprakelijkheidsverzekering
- Correcte informatie over het automatisch van toepassing zijn van de verzekering
* Bij 5 gemeenten hebben wij niet kunnen vaststellen of de informatie op de website toereikend is, aangezien wij niet hebben kunnen vaststellen of er daadwerkelijk een vrijwilligersverzekering is. Indien er geen vrijwilligersverzekering is, hoeft hier namelijk ook geen informatie over gegeven te worden en is er dus sprake van volledige informatie.
Voor dit onderzoek werd navraag gedaan bij de gemeenten zelf, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Centraal Beheer Achmea en bij diverse overige verzekeraars, waaronder Meeùs, Aon, Raetsheren van Orden, Vrijwilligersnet en Chartis.